Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với tất cả các lĩnh vực, trong đó có lĩnh vực thư viện. Tại Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi, công tác chuyển đổi số đã được quan tâm triển khai với quyết tâm cao, định hướng rõ ràng và đạt được những kết quả tích cực.
Thư viện đã xác định mục tiêu trọng tâm là ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ bạn đọc. Thư viện tỉnh đã xây dựng và vận hành Website trang thông tin điện tử của Thư viện Tổng hợp tỉnh với tên miền: https://thuvientinh.quangngai.gov.vn. Ngoài ra, Thư viện thực hiện mua bản quyền truy cập tài liệu số hàng năm với các tổ chức, cá nhân có liên quan để phục vụ bạn đọc truy cập, tra cứu và tải miễn phí khoảng 1,7 triệu tài liệu số trên Website https://thuvienquangngai.tailieu.vn, nhằm mục đích phục vụ độc giả mọi lúc, mọi nơi khi có mạng internet. Đồng thời hướng dẫn cài đặt, sử dụng phần mềm quản lý thư viện Vietbiblio cho 289 thư viện trường học trên địa bàn tỉnh.
Việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số đã tạo điều kiện cho công tác quản lý tài nguyên thông tin, quản lý người đọc, độc giả được tiếp cận thông tin đa dạng, dễ dàng hơn.
Những kết quả tích cực
Triển khai thực hiện Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện giai đoạn 2021-2025, Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục sử dụng hệ thống tra cứu trên máy tính qua các cơ sở dữ liệu của Thư viện để phục vụ độc giả tìm tài liệu, sách báo, tra tìm trên Opac, trên mạng internet, giao diện trang tra cứu tài liệu, thông tin thân thiện, truy xuất dữ liệu nhanh chóng; các chức năng như kiểm kê kho sách, giúp cho việc quản lý, kiểm kê, thanh lọc tài liệu được hiệu quả và chính xác.
Cùng với đó tiếp tục sử dụng phần mềm quản lý thư viện ILIB 8.0, tích hợp với Website cung cấp các dịch vụ trực tuyến giúp bạn đọc có thể tra cứu thông tin, tài liệu tại nhà. Phần mềm đáp ứng được một số khâu về công tác nghiệp vụ và chuẩn nghiệp vụ: Biên mục theo MARC 21, ISBD; Quản lý và in thẻ bạn đọc có tích hợp mã vạch; Thực hiện được quy trình lưu thông mượn – trả tài liệu của bạn đọc dựa trên công nghệ mã vạch; In ấn sổ sách nghiệp vụ theo quy định chuẩn.
Độc giả đọc sách, nghiên cứu tại phòng đọc sách
Số lượng máy vi tính được lắp đặt ở từng phòng phục vụ, thuận tiện cho việc tìm tin, tra cứu thông tin của độc giả. Ngoài ra, Thư viện nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chuyên môn, tham gia xây dựng và phát triển mạng lưới thông tin – thư viện của hệ thống thư viện công cộng qua đó từng bước cài đặt và hướng dẫn cho hệ thống thư viện công cộng, thư viện trường học ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xử lý tài liệu và quản lý thư viện.
Giai đoạn từ năm 2023 đến năm 2025, Thư viện Tổng hợp đã triển khai tổ chức 03 lớp tập huấn cho cán bộ thư viện cấp huyện, xã, thư viện trường học trên địa bàn tỉnh, cài đặt phần mềm quản lý thư viện VietBiBlio cho 289/578 (đạt 50%) hệ thống thư viện trong toàn tỉnh.
Sau khi áp dụng phần mềm thư viện điện tử vào phục vụ người dùng tin, các thông tin về người dùng tin cũng như quá trình thực hiện mượn/trả tài liệu đều được ghi nhận vào trong máy tính; đồng thời với những dữ liệu lưu thông được quản lý trong hệ thống giúp cho cán bộ thư viện có thể tìm kiếm và in các báo cáo thống kê theo nhiều chiều khác nhau.
Bên cạnh việc quản lý và phục vụ bạn đọc, công tác số hóa tài liệu được Thư viện đặc biệt chú trọng. Thư viện hiện đã số hóa 485/1639 tài liệu địa chí địa phương (đạt 30%) liên quan đến chủ đề lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị và đăng tải trên Website của đơn vị để phục vụ độc giả đọc và tải miễn phí.
Tài liệu mới thường xuyên được cập nhật và sẵn sàng cho công tác số hóa
Đồng thời cán bộ, viên chức thư viện không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, tìm tòi, sáng tạo, phục vụ độc giả bằng nhiều hình thức, ngoài phục vụ bạn đọc trực tiếp, thư viện còn phục vụ độc giả bằng nhiều hình thức trực tuyến, online, giới thiệu sách, tin bài trên Fanpage, Website thư viện. Hiện tại trang Fanpage Thư viện tổng hợp tỉnh với những nội dung phong phú, bài viết về kỹ năng sống, về giới thiệu sách,… được cập nhập, đăng tin liên tục; Về Trang Thông tin điện tử luôn được Thư viện quan tâm, thay đổi giao diện, cập nhập thông tin liên quan đến ngành Văn hóa, hoạt động thư viện; bên cạnh đó Thư viện luôn giới thiệu những danh mục sách, tên sách mới, sách hay, giới thiệu sách theo nhiều chủ đề như: Giới thiệu sách thiếu nhi, sách tâm lý – xã hội, sách về tình yêu, cuộc sống; giới thiệu sách theo chuyên đề nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm…
Hoạt động phục vụ bạn đọc cũng ngày càng đa dạng, hiện đại như: cấp thẻ thư viện trực tuyến, mã QR, tra cứu tài liệu từ xa, tổ chức các sự kiện trực tuyến (video giới thiệu sách trên nhiều nền tảng mạng xã hội, trưng bày, triển lãm tài liệu trực tuyến, cuộc thi gia đình đọc sách trực tuyến…)
Trang tra cứu tài liệu của Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi
Có thể nói rằng, công tác chuyển đổi số trong hệ thống thư viện tỉnh Quảng Ngãi đang từng bước đạt được kết quả tích cực. Hạ tầng công nghệ từng bước được hoàn thiện, phần mềm quản lý thư viện được chuẩn hóa và phổ cập đến các cấp thư viện trong tỉnh, tài liệu quý hiếm được số hóa và phục vụ trực tuyến, hoạt động phục vụ bạn đọc ngày càng hiện đại và linh hoạt. Những thành tựu bước đầu này là tiền đề để Thư viện tiếp tục triển khai các mục tiêu trong thời gian tới.
Hữu Vương
