Vạn Tường là tên một thôn sát biển của xã Bình Hải (cũ), nay là xã Vạn Tường, tỉnh Quảng Ngãi, được định danh cho một trận đánh, một chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Di tích chiến thắng Vạn Tường gồm nhiều điểm di tích nằm trên hai xã Bình Hải và Bình Hòa (cũ), trong vùng quy hoạch Khu kinh tế Dung Quất hiện nay.
Giữa năm 1965, sau khi chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” phá sản, Mỹ chuyển sang chiến lược “Chiến tranh cục bộ”, ồ ạc đưa quân Mỹ và chư hầu vào miền Nam, tăng cường vũ khí và phương tiện chiến tranh và tiếp tục xây dựng căn cứ Chu Lai, nơi tiếp giáp với địa đầu phía bắc tỉnh Quảng Ngãi. Vùng đông Bình Sơn trở thành vành đai phía nam căn cứ Chu Lai đối với quân viễn chinh Mỹ và là “vành đai diệt Mỹ” đối với lực lượng quân Giải phóng miền Nam.
Thực hiện ý đồ “tìm diệt” lực lượng chủ lực quân Giải phóng, qua tin tình báo quân Mỹ biết Trung đoàn 1 sau trận Ba Gia hiện đang đóng quân ở khu vực xã Bình Hải chỉ cách căn cứ Chu Lai dưới 20km, ngày 18/8/1965, quân Mỹ mở cuộc hành quân mang tên “Ánh sang sao” (Starlight) với binh lực hơn 8000 lính Mỹ, 1000 quân Ngụy, tiểu đoàn pháo 105 ly, 6 tàu đổ bộ, hàng trăm máy bay chiến đấu tấn công vào Vạn Tường bằng 3 mũi giáp công: Ngoài biển vào, trên không xuống và từ căn cứ Chu Lai đánh vào nhằm tiêu diệt Trung đoàn 1 chủ lực, quân Khu V đang đóng quân ở đây và các xã lân cận để hình thành thế bao vây tiêu diệt.
Do biết được âm mưu của địch, quân và dân ta đã chuẩn bị về mọi mặt về lực lượng, vũ khí và nhất là tư tưởng chính trị, quyết đánh thắng giặc Mỹ – Ngụy. Quân dân du kích các xã Bình Hải, Bình Hòa, Bình Trị, Bình Phú (cũ) đã phối hợp với Trung Đoàn 1, Khu V và đại đội 21 bộ đội địa phương tiến đánh địch và đã tiêu diệt 919 tên, bắn cháy và làm hư hỏng 22 xe bọc thép, 13 máy bay, phá hủy và tịch thu nhiều phương tiện chiến tranh.
Chiến thắng Vạn Tường cổ vũ mạnh mẽ tinh thần đấu tranh của Nhân dân miền Nam trong cuộc kháng chiến chống chiến lược chiến tranh cục bộ của Mỹ dưới sự lãnh đạo tài tình của Đảng. Đây là trận mở đầu trong cao trào tiêu diệt quân xâm lược Mỹ, chứng tỏ quân và dân ta hoàn toàn có khả năng đánh thắng Mỹ về quân sự trong chiến tranh cục bộ mặt dù phải đánh trực tiếp cả quân xâm lược Mỹ lẫn chư hầu và quân Ngụy.
Hãng tin AFP – Mỹ đưa tin về trận đánh Vạn Tường, như sau: “Trận đánh này giống như trận đánh Ô – Ki – Na – Oa trong chiến tranh thế giới lần thứ hai (1939 -1945) Việt Cộng xuất hiện từ trong các hầm hố mà lính đánh bộ không trông thấy. Việt Cộng xuất hiện thình lình cả đằng trước mặt, lẫn đằng sau lưng”.
Đồng chí Lê Duẩn từng đánh giá: “Nếu trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc của Liên Xô, trận Xtalingrat là một bước ngoặt chứng tỏ rằng quân Phát – xít Hitle không phải là không đánh được thì chúng ta cũng có thể coi trận Vạn Tường là một bước ngoặt chứng minh rằng quân giải phóng miền Nam hoàn toàn có khả năng đánh bại quân đội Mỹ”.
Trải qua 60 năm ngày Chiến thắng Vạn Tường (18/8/1965 – 18/8/2025), qua những tư liệu, hình ảnh, hiện vật và các điểm di tích: Đồi đất đỏ Ngọc Hương, chiến hào Lộc Tự, ngã ba Xóm Chuối (Bình Hòa), Đồi Bằng – Vạn Tường, bãi biển Phước Thiện, eo biển An Cường, Đỉnh đồi 61, Sở chỉ huy trung đoàn 1 quân Giải phóng (Bình Hải) khơi dậy cho chúng ta niềm tự hào dân tộc và đầy cảm phục trước các thế hệ cha ông đã đổ bao nhiêu xương máu đấu tranh chống xâm lược Mỹ để giành độc lập, tự do, hòa bình hôm nay./.
Các cựu chiến binh thăm lại di tích chiến thắng Vạn Tường
Tham quan trưng bày tại Bảo tàng Chiến thắng Vạn Tường
Không gian trưng bày hình ảnh Chiến thắng Vạn Tường
Minh Tuấn
