Nghiên cứu tài liệu thư tịch cổ về chủ quyền Hoàng Sa và Trường Sa nhằm đấu tranh chống lại những mưu đồ bành trướng biển Đông mà Trung Quốc đã giả tâm dùng những “bằng chứng” không có cơ sở trong nhiều thập niên gần đây để minh chứng cho chủ quyền của họ. Thậm chí họ xuất bản những cuốn sách đồ sộ với những luận điệu sai trái và cả bản đồ hình lưỡi Bò vô lý. Các tác giả Đinh Kim Phúc, Trịnh Khắc Mạnh, Hồ Bạch Thảo, Nguyễn Xuân Diện, Nguyễn Đăng Vũ tiếp tục đưa ra những chứng cứ xác thực về chủ quyền của Việt Nam trên hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Cuốn sách gồm 10 bài khảo cứu, phản biện liên quan đến chủ quyền Hoàng Sa – Trường Sa. Tư liệu dùng để khảo cứu có nhiều loại khác nhau, nhất là nguồn sử liệu bản đồ. Mở đầu cuốn sách chúng ta đọc “Tư duy biển cả của Trung Quốc”mà tác giả Đinh Kim Phúc dẫn chứng về việc “khảo sát tất cả các bản đồ cổ của Trung Quốc từ năm 1909, người ta thấy các bản đồ cổ Trung Quốc do người Trung Quốc vẽ không có bản đồ nào có ghi là quần đảo Tây Sa, Nam Sa. Các bản đồ cổ ấy đều xác định đảo Hải Nam là cực nam của biên giới phía nam Trung Quốc”. Ngoài ra, hình ảnh các bản đồ do các nhà hàng hải phương Tây vẽ, bản đồ Trung Hoa dân quốc năm 1936 được xuất bản bởi Sheng Bao, Đường đại cương vực đồ (bản đồ Trung Hoa dân quốc ấn hành dùng để giảng dạy trong nhà trường), bản đồ đời Tống vẽ trên đá, Đại Minh hỗn nhất đồ (vẽ trên vải lụa năm 1389, bản đồ cổ nhất Trung Quốc còn sót lại)… đều thể hiện cực nam của Trung Quốc chỉ tới đảo Hải Nam.
“Những phát hiện mới xung quanh tấm bản đồ thế giới của Matteo Ricci” mà tác giả Đinh Kim Phúc cung cấp cho độc giả nhiều thông tin thú vị mà tấm bản đồ quý giá có tuổi đời hơn 400 năm cung cấp, càng khẳng định cương vực lãnh thổ Trung Hoa không hề bao gồm Trường Sa – Hoàng Sa.
Bên cạnh tư liệu bản đồ là nguồn tư liệu Hán – Nôm, tác giả Trịnh Khắc Mạnh cung cấp cho độc giả toàn văn hai Châu bản của triều Nguyễn, là văn bản được vua ngự phê, có bút tích bằng mực son. Các tác giả Nguyễn Đăng Vũ – Nguyễn Xuân Diện có bài viết “Khảo cứu tư liệu Lý Sơn” khảo cứu công phu về một văn bản Hán – Nôm rất đặc biệt do gia tộc họ Đặng ở thôn Đồng Hộ, huyện đảo Lý Sơn cất giữ hơn 300 năm qua, có đề cập tới việc đi Hoàng Sa làm nhiệm vụ của các ông Đặng Văn Siểm, Vũ Văn Hùng, Võ Văn Nội…; do nhận thấy đây là một văn bản quý giá góp phần chứng minh chủ quyền Hoàng Sa nên tộc họ Đặng đã hiến tặng tài liệu này cho Nhà nước.
Tác giả Hồ Bạch Thảo, một nhà nghiên cứu độc lập còn tham gia với nhiều bài viết như: Biển Giao Chỉ, Lãnh hải Trung Quốc dưới đời nhà Minh, Rà soát cái gọi là Tây Sa (Hoàng Sa), Nam Sa (Trường Sa) trong Thanh sử cảo và Đại Thanh nhất thống chí toàn đồ… Những bài viết của ông thể hiện tư duy phản biện có sức thuyết phục cao.
Song song với việc chứng minh các tài liệu đồ bản, văn bản Hán – Nôm các tác giả còn đưa ra các tài liệu chú thích dẫn chứng về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quân đảo Hoàng Sa – Trường Sa, giúp độc giả có thêm nhiều thông tin trong việc thiết lập thư mục viết về lịch sử Hoàng Sa – Trường Sa. Tiêu biểu có các sách “Đại Việt sử ký tục biên” (1775), “Đại Nam thực lục tiền biên” (1821), “Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ” (1851), “Đại Nam nhất thống chí” (1882)… Các tư liệu này thể hiện rõ quá trình thực thi chủ quyền liên tục của Việt Nam qua các thời kỳ, trong đó đều ghi chép thống nhất sự kiện các chúa Nguyễn “… đặt đội Hoàng Sa gồm 70 suất, lấy người xã An Vĩnh xung vào đội ấy, cắt lượt nhau đi thuyền đến đảo tìm kiếm sản vật. Mỗi năm cứ tháng ba ra đi, mang lương ăn sáu tháng, đi thuyền ra biển ba ngày ba đêm mới đến đảo, thu lượm hóa vật, đến tháng 8 trở về nộp…”; những công trình khảo cứu của các học giả như “Giáp Ngọ Bình Nam đồ” (1774) của Bùi Thế Đạt, “Phủ biên tạp lục” (1776) của Lê Quý Đôn, “Quảng Thuận đạo sử tập” (1785) của Nguyễn Huy Oánh, “Lịch triều hiến chương loại chí” (1821) của Phan Huy Chú, “Việt sử cương giám khảo lược” (1877) của Nguyễn Thông … đã ghi chép và mô tả tương đối đầy đủ vị trí, điều kiện tự nhiên của Hoàng Sa, Trường Sa, cũng như những quy định về hoạt động, tổ chức của đội Hoàng Sa – Bắc Hải.
Cuốn sách “Hoàng Sa – Trường Sa trong thư tịch cổ” do Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành là tài liệu quý giá giúp độc giả có thêm tư liệu chứng minh về chủ quyền của Việt Nam ở vùng biển Đông. Nhà nghiên cứu Nguyễn Đình Đầu còn nhận định về nội dung cuốn sách: “Đọc các bài phản biện trong tập sách này chúng ta sẽ nhận ra ngay là hai quần đảo Hoàng Sa – Trường Sa thuộc về Việt Nam, chứ không thể thuộc về bất cứ quốc gia nào khác”./.
Minh Tuấn
